صدمین سال قانونی شدن تقویم در ایران
11 فروردین 1304
شب یازدهم فروردین 1304 در پنجمین دوره مجلس شورای ملی تصمیم مهمی برای تقویم رسمی کشور گرفته شد و پایه گذار تقویم هجری شمسی در ایران شد. با نگاه اول شاید این گونه به نظر برسد که تقویم هجری شمسی هزاران سال است مورد استفاده قرار گرفته است. ولی واقعیت این است که ما تا صد سال قبل تقویم رسمی در ایران نداشتیم. پیش از این تقاویمی از جمله هجری شمسی برجی و جلالی در ایران رایج بوده است ولی مکاتبات رسمی با درج تاریخ تقویم هجری قمری صورت می گرفت.
تصویب تقویم در مجلس شورای ملی با طرحی از حسن تقی زاده و محاسبات میرزا ابوالقاسم خان نجم صورت گرفته است. اگرچه نخستین بار میرزاعبدالغفارخان نجم الدوله اصفهانی نخستین فردی بود که به تقویم هجری شمسی در دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در سال 807 جلالی (1264 هجری شمسی) اشاره کرد. ولی قانونی کردن تقویم در ایران در دوره ای روی داد که مستشاران بلژیکی برای اداره امور مالیات و گمرکات به ایران آمدند و متوجه شدند تقویم خورشیدی در ایران به صورت رسمی باب نیست و از تقویم هجری شمسی برجی استفاده کردند. اگرچه نام ماه ها عربی بود و روزهای ماهها با عبور واقعی خورشید از برجهای دوازده گانه محاسبه می شد.
در شب 11 فروردین 1304 طرحی که از جلسات قبلی درباره اش بحث شده بود یعنی تبدیل بروج به ماه های فارسی مورد بررسی نمایندگان قرار گرفت و مفاد آن به رای گذاشته شد. حتی نام و اسامی جدید ماه ها که در زمان اشکانیان استفاده می شد مورد توافق نمایندگان قرار گرفت.
اصلاح تقویم در ایران به زمان سلطان ملکشاه سلجوقی باز می گردد و گروهی به سرپرستی حکیم عمر خیام نیشابوری نقش بسزایی در تصحیح تقویم داشتند. این تصحیحات منجر به دقت بالای تقویم شمسی شد و اکنون تقویم هجری شمسی بدون هیچ گونه خطایی با محاسبه تحویل سال و قاعده نوروز تحویلی منطبق با فصول مورد استفاده ما ایرانی ها قرار می گیرد. نکته جذاب در این تقویم تحویل سال و جشنیست که هر ایرانی در هر نقطه از دنیا آن را در یک لحظه گرامی می دارد.
با توجه به مقدار حدود 6 ساعت اضافه هر سال شمسی کبیسه های 4 ساله در تقویم هجری شمسی فراوانی بسیاری دارد ولی سال شمسی اعتدالی که مقدار متغییری است با کبیسه های 5 ساله اصلاح می شود تا ظرافت این تقویم را بیشتر مشخص کند.
انتظار می رود کبیسه 5 ساله بعدی در سال 1408 در تقویم هجری شمسی ظاهر شود.
کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران صدمین سال استخراج تقویم در ایران را گرامی می دارد.
قانون تبدیل بروج
مجلس شورای ملی
قانون تبدیل بروج
به ماه‌های فارسی از نوروز ۱۳۰۴ شمسی مصوب شب ۱۱ فروردین ماه ۱۳۰۴ شمسی
ماده اول - مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که از نوروز (۱۳۰۴) تاریخ رسمی سالیانه مملکت به ترتیب ذیل معمول گردد و دولت مکلف‌است که در تمام دوایر دولتی اجرا نماید:
- لف - مبدأ تاریخ: سال هجرت حضرت خاتم‌النبیین محمدبن‌عبدالله صلوات الله علیه از مکه معظمه به مدینه طیبه.
ب - آغاز سال: روز اول بهار.ج - سال: کماکان شمسی حقیقی.د - اسامی و عده ایام ماهها:۱ - فروردین ۳۱ روز۲ - اردیبهشت ۳۱ روز۳ - خرداد ۳۱ روز۴ - تیر ۳۱ روز۵ - امرداد ۳۱ روز۶ - شهریور ۳۱ روز۷ - مهر ۳۰ روز۸ - آبان ۳۰ روز۹ - آذر ۳۰ روز۱۰ - دی ۳۰ روز۱۱ - بهمن ۳۰ روز۱۲ - اسفند ۲۹ روز
- تبصره - در سنین کبیسه اسفند ۳۰ روز خواهد بود.
- ماده دوم - ترتیب سال‌شماری ختاوایغور که در تقویم‌های سابق معمول بوده از تاریخ تصویب این قانون منسوخ خواهد بود.
- این قانون که مشتمل بر دو ماده است در جلسه شب یازدهم ماه فروردین یک هزار و سیصد و چهار شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
- رییس مجلس شورای ملی - مؤتمن‌الملک
