نشست گزارش پیشرفت طرح رصدخانه ملی ایران در روز دوشنبه 26تیر 1396 در محل پژوهشگاه دانشهای بنیادی ایران با حضور مجری، مدیران طرح، محققان نجوم کشور و برخی از مدیران منطقه محل احداث طرح برگزار شد. نشست با سخنرانی آقای دکتر نصیری رئیس انجمن نجوم ایران و رئیس کمیته مکانیابی رصدخانه ملی ایرن در خصوص وضعیت ایران در حوزه نجوم و بویژه نجوم رصدی، از گذشته تا حال، آغاز شد. ایشان اظهار داشتند علیرغم پیشینه درخشان ایران در داشتن 23رصدخانه از قرن دوم تا نهم هجری، در 100 سال اخیر اقدامات در خور توجهی در این حوزه صورت نگرفته است.
دکتر نصیری همچنین به فعالیتهای انجام شده درخصوص مکانیابی سایت رصدخانه که با روش های متعارف علمی و طی فرآیند 8 ساله به سرانجام رسیده اشاره نموده و دشواریهای اجرایی آن را برشمردند. ایشان با تشریح مراحل مکانیابی افزودند با انتخاب 16 نفر و ارائه آموزشهای لازم، اقدامات میدانی به منظور یافتن مکان مناسب جهت احداث رصدخانه در چهار استان کرمان، خراسان، اصفهان و قم صورت گرفت و در نهایت قله گرگش در نزدیکی شهر کامو و چوگان در استان اصفهان از توابع شهرستان کاشان، با ارتفاع 3600 متر از سطح دریا، برای این منظور مناسب تشخیص داده شد.
در ادامه دکتر حبیب خسروشاهی، مجری طرح رصدخانه ملی ایران، پس از تشریح مراحل مختلف اجرای طرح طی سالیان گذشته و اشاره به سپری شدن مراحل پایانی طراحی تفصیلی طرح خاطرنشان کرد این طرح وارد فاز ساخت شده است. به گفته ایشان قرارداد احداث ساختمان های رصدخانه بر قله گرگش منعقد شده و ساخت بخش های اصلی مانند آینه ثانویه مراحل میانی کار را طی می کند. وی از ساخت سازه تلسکوپ بلافاصله بعد از اتمام بازبینی نهایی خبر داد و گفت تلسکوپ رصدخانه ملی ایران در صورت تامین مالی آن طی سه تا چهارسال آینده به اتمام رسیده و آماده بهره برداری خواهد بود. وی از بهره برداری علمی رصدخانه از سال ۱۳۹۶ خبر داد.
مجری طرح رصدخانه ملی ایران افزود نجوم از هیچ علم دیگری در ایران عقب نمانده است. وی با اشاره کوتاهی به تحقیقات نجوم رصدی در پژوهشکده نجوم پژوهشگاه دانشهای بنیادی و سایر دانشگاههای کشور در خصوص پروژه های نجوم رصدی گفت: امروز روزی غرورآمیز است. چرا که ۱۰ سال پیش تنها دغدغه نجوم رصدی مدرن در جامعه نجوم مطرح بود و امروز پژوهشگران ما از تجهیزات مدرن زمینی و فضایی جهان استفاده می کنند. وی در خصوص ضرورت تربیت نیروهای متخصص به منظور بهره گیری از تلسکوپ ملی اشاره نموده و اعلام کرد تا کنون 20 دانشجوی پسادکترا و دکترا با همکاری رصدخانه آیزاک نیوتن در دوره های آموزشی شرکت کرده و نیز پنج منجم تلسکوپ و اپراتور در این خصوص آموزش دیده اند. وی به انجام اولین مساحی نجومی ایران توسط دانشجویان و محققان پژوهشکده در تاریخ جدید ایران خبر داد. لازم به ذکر است ۸ نفر از منجمان کشورمان در لیست صد نفر دانشمند برتر و پر استناد کشور به انتخاب ستاد مرجعیت علمی کشور حضور دارند و این میزان رشد نجوم در ایران در مقایسه با سایر رشته ها مثال زدنی است.
دکتر خسروشاهی در انتهای سخنان خود با اشاره به قابل توسعه بودن سایت رصدخانه ملی ایران از آمادگی طرح برای همکاری با سایر دانشگاهها و موسسات پژوهشی در حوزه نجوم رصدی خبر داد و اظهار داشت این مراکز می توانند تجهیزات رصدی خود را در سایت مستقر کرده و از امکانات سایت بهره برداری کنند. وی همچنین از آغاز انتشار داده های دید نجومی، دوربین آسمان نما و داده های هواشناسی بصورت زنده در وبگاه رصدخانه ملی ایران خبر داد.
در انتهای نشست نیز آقای احمدرضا حقیقت معاون مالی و اداری پژوهشگاه دانشهای بنیادی به چالش های اداری و دشواری های اجرایی طرح از مرحله تصویب تا اجرا را پرداختند. در این جلسه دکتر مولایی نژاد فعالیت های بخش توسعه فناوری و ساخت ابزار های رصدی جدید را ارایه کردند.
انجمن نجوم ایران برای آقای دکتر خسروشاهی مجری طرح رصدخانه ملی ایران و تیم علمی اجرایی قوی ایشان که از جمله بهترین متخصصان فنی و دانشمندان برجسته و با تجربه هستند، آرزوی سلامتی و موفقیت دارد. به امید روزی که شاهد بهره برداری از این پروژه ی عظیم ملی در جهت حرکت به سوی قله دانش نجوم و به دست آوردن جایگاهمان در جهان باشیم. داده های زنده وضعیت رصدی پایشگاه گرگش در وبگاه رصدخانه ملی ایران در دسترس است.
