یک گروه بین المللی متشکل از منجمانی از کشورهای ایران، آلمان، اسکاتلند، جمهوری چک، سوییس و چین با مطالعه‌ی کهکشان کوتوله NGC1052-DF2که شامل 200 میلیون ستاره است و قبلاً به عنوان شاهدی جدی برای رد مدل های گرانش تعمیم یافته شناخته می شد، دریافته اند که حرکت ساختارها در این کوتوله به دلیل نزدیکی به کهکشان میزبان خود کندتر از حدّ انتظار است. در پژوهش بین المللی دکتر حسین حقی و دکتر اکرم حسنی زنوز از دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان و بهنام جوانمردی از پژوهشکده نجوم پژوهشگاه دانش های بنیادی حضور دارند.
برمبنای این یافته، ادّعایی که قبلاً توسط گروهی به رهبری فان داکوم از دانشگاه ییل امریکا مبنی بر ردّ دینامیک تغییر یافته نیوتونی (MOND) مطرح شده بود نادرست است. نظریه MOND یکی از مطرح ترین و قدیمی ترین جایگزین های نظریه نسبیت عام است که بدون نیاز به ماده‌ی تاریک قادر به توصیف دینامیک کهکشان ها است. علیرغم چندین دهه تلاش فراوان گروه های مختلف تحقیقاتی و راه‌اندازی آشکار ساز‌های عظیم، مادّه‌ی تاریک هنوز مشاهده نشده است.
ادّعای قبلی مبنی بر ناتوانی نظریّه‌ی MOND در توصیف حرکت خوشه‌های ستاره‌ای این کوتوله که قبلاً در مجلّه نیچر به چاپ رسیده بود تاثیر کهکشان میزبان را نادیده گرفته‌بود اثری که در یافته‌ی اخیر که مجدّداً در همان مجلّه‌ی نیچر به چاپ رسیده است در نظر گرفته شده و ادّعای قبلی را نقض کرده‌است.
حسین حقی استاد دانشکده فیزیک دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان ایران می گوید:
“اثر میدان گرانشی کهکشان‌های میزبان بر حرکت درونی کهکشان‌های کوتوله اثری شناخته شده است که گروه قبلی در تخمین این اثر اشتباه کرده بودند.” او همچنین می افزاید: “محاسبات نظری ما در تخمین این اثر توسّط گروه‌های دیگر نیز تایید شده است”
پاول کروپا استاد دانشگاه بن و دانشگاه چارلز که رهبری این گروه تحقیقاتی را بر عهده داشته است می گوید: “متاسفانه ادّعاهای فراوانی در ردّ نظریّه موند در مجلّات معتبر به چاپ رسیده است که هیچکدام از دقّت و جامعیّت لازم برخوردار نبوده اند.”
کهکشان ها به سرعت در حال چرخش هستند و طبق قوانین شناخته شده‌ی فیزیک باید در اثر این چرخش سریع متلاشی شوند. برای جلوگیری از تلاشی دو نظریّه پیشنهاد شده است : اوّل اینکه به دور هر کهکشان هاله ای از مادّه ی تاریک و ناپیدا وجود داشته باشد و دوّم نظریّه‌های جایگزین گرانش نیوتونی همچون MOND است که می توانند صرفاً بر مبنای مادّه ی قابل مشاهده‌ی ستاره‌ای و گازی حرکت کهکشان‌ها را به خوبی توصیف کنند.
بر مبنای نظریّه ی موند حرکت اجرام آسمانی در شتاب های بسیار کم (کمتر از متر بر مجذور ثانیه) از قوانین نیوتونی پیروی نمی کنند و شدّت گرانش آن تقویت می شود. ایندرانیل بانیک از دانشگاه سنت اندرو اسکاتلند می گوید:
“جالب است که نظریّه‌ی MOND بعد از گذشت نزدیک به چهل سال همچنان دینامیک درونی کهکشان ها را به خوبی توصیف می کند.” این کهکشان کوتوله علیرغم جثّه ی کوچکش اخیراً به محلّی داغ جهت محک نظریه های گرانش تبدیل شده است.
نویسنده خبر: شانت باغرام / انجمن فیزیک ایران